.png){kind=small}
ვეშაპები უფრო მნიშვნელოვანია ეკოსისტემისთვის ვიდრე ადრე გვეგონა
სტენფორდის უნივერსიტეტის მიერ ვეშაპების კვებაზე ჩატარებული კვლევა ხაზს უსვამს იმას, თუ როგორ იმოქმედა მსხვილი საზღვაო ძუძუმწოვრების რაოდენობის მკვეთრმა დაცემამ ოკეანის ეკოსისტემების ჯანმრთელობასა და პროდუქტიულობაზე.
1910 წლიდან 1970 წლამდე ვეშაპებზე ინტენსიური ნადირობის შედეგად ადამიანებმა ანტარქტიდის მიმდებარე ცივ წყლებში გაანადგურეს დაახლოებით 1,5 მილიონი ვეშაპი. ვეშაპისგან მოიპოვებენ ცხიმს, ბალენს (ვეშაპის ულვაშს) და ხორცს. სამწურაროდ ვეშაპზე დღემდე ნადირობენ როგორც ბრაკონიერები, ასევე ზოგიერთი ქვეყნის მონადირეებიც (ისლანდია, ნორვეგია და იაპონია) სადაც მათზე ნადირობა კვლავ ნებადართულია.
ადამიანებმა სამხრეთ ოკეანეში არსებული დიდი ვეშაპების დაახლოებით 90% მოკლეს 50 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში - ლურჯი ვეშაპის სიცოცხლის ხანგრძლივობა ძალზე მეტია ამ დროის ინტერვალზე.
ვეშაპის ძირითად საკვებს შეადგენს კრილი - პატარა კრევეტების მსგავსი არსებები. ლოგიკური შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ ვეშაპების პოპულაციის დაცემა ამ არსებების გამრავლებას შეუწყობდა ხელს.
თუმცა, ახალი კვლევა, რომელიც გამოქვეყნდა 3 ნოემბერს Nature-ში, სტენფორდის უნივერსიტეტის გოლდბოგენის ლაბორატორიის თანამშრომლობით - საპირისპირო შედეგებს გვთავაზობს: სამხრეთ ოკეანეში ვეშაპების კლებამ გამოიწვია კრილის კლება!
მკვლევარების თქმით, ეს პარადოქსული შედეგი იმის ნიშანია, თუ რამდენად უარყოფითად იმოქმედა მსხვილი საზღვაო ძუძუმწოვრების რაოდენობის მკვეთრმა ვარდნამ ოკეანის ეკოსისტემების ჯანმრთელობასა და პროდუქტიულობაზე.
მკვლევარები თავიანთ შემაშფოთებელ დასკვნამდე მივიდნენ ძალიან ფუნდამენტური კითხვის დასმის შემდეგ: რამდენს ჭამენ ვეშაპები?
დიდი ვეშაპების შესწავლა თავისებურად რთულია, რადგან მათი შესწავლა ხელოვნურ პირობებში შეუძლებელია. ამრიგად, წინა შეფასებები იმის შესახებ, თუ რამდენს მოიხმარენ ვეშაპები, ზოგადად შემოიფარგლებოდა მკვდარი ვეშაპების კვლევებით ან მეტაბოლური ექსტრაპოლაციებით, რომლებიც დაფუძნებულია ბევრად უფრო პატარა ცხოველებზე.
ამ კვლევისთვის მკვლევარებმა დაათვალიერეს ყველა ვეშაპი, რომლებიც იკვებებიან დიდი რაოდენობით წყლის ყლაპვით და
ფილტრავენ მას პირის ღრუს ფრაგმენტულ ფირფიტებში.
მათ გამოიყენეს რამდენიმე
მაღალტექნოლოგიური მარკირების მოწყობილობა, რომლებიც ვეშაპებს ჩვეულებრივ ამაგრებენ დაახლოებით ხუთიდან 20 საათის განმავლობაში, ჩაწერენ მათ მოძრაობას, აჩქარებას, ხმას და, თუ საშუალება იძლევა, ვიდეოსაც. თვითმფრინავებმა, რომლებსაც აწარმოებს დიუკის საზღვაო რობოტიკისა და დისტანციური ზონდირების ლაბორატორია, გაზომეს ცალკეული, მონიშნული ვეშაპების სიგრძე, რაც მკვლევარებს ეხმარება მათი ყელის ზომის შეფასებაში.
NOAA-ს გარემოსდაცვითი კვლევის სამმართველოსთან და კალიფორნიის უნივერსიტეტთან, სანტა კრუზისთან თანამშრომლობით, მკვლევარებმა ასევე აწარმოეს წყალქვეშა მოწყობილობა, სახელწოდებით ექო ხმოვანი - რომელიც
იყენებს ხმის ტალღებს რამდენიმე სხვადასხვა სიხშირეზე და ზომავს თუ რამდენი მტაცებელია გარშემო.
მათ მიერ მოპოვებული მონაცემების ანალიზმა აჩვენა, რომ სამხრეთ ოკეანეში ვეშაპები ჭამენ დაახლოებით ორჯერ მეტ კრილს, ვიდრე წინა შეფასებით იყო ნავარაუდები. როგორც ჩანს, ვეშაპებს სჭირდებათ მეტი კრილის ჭამა, რომ მიიღონ იგივე ენერგია, რასაც ისინი მიიღებენ მცირე რაოდენობით თევზისგან.
მკვლევარებმა გამოთვალეს, რომ მე-20 საუკუნის დასაწყიში კრილის სიმრავლე სამხრეთ ოკეანეში დაახლოებით ხუთჯერ მეტი უნდა ყოფილიყო, ვიდრე ახლაა, რათა საკმარისად გამოეკვება ვეშაპების პოპულაცია. ეს გულისხმობს ვეშაპების კომპლექსურ როლს მათ ეკოსისტემებში, სადაც მათი პოპულაციის შემცირება ან აღდგენა ძლიერ არის დაკავშირებული ეკოსისტემის მთლიან პროდუქტიულობასთან და ფუნქციონირებასთან.
წყარო: სტენფორდის უნივერსიტეტის სტატია https://stanford.io/3Cosutq